بررسی و تحلیل الگوی فضایی تغییرات درون‌دهه‌ای بارش‌های سنگین و فوق‌سنگین ایران

بارش از متغیرترین عناصر اقلیمی است. این تغییرات هم در بعد مکان و هم در بعد زمان در قالب اقلیم منطقه رخ می‌دهد. هدف از این مطالعه، بررسی خودهمبستگی فضایی تغییرات درون‌دهه­ای بارش­های سنگین و فوق‌سنگین ایران طی نیم قرن اخیر است. به‌ این منظور، داده‌های بارش روزانه با استفاده از 664 ایستگاه همدیدی و اقلیمی طی دورۀ 1390-1340 استخراج و به‌عنوان پایگاه داده­ها (داده­های اسفزاری[1]) استفاده شد. به‌‌منظور دستیابی به تغییرات درون‌دهه‌ای بارش ایران از روش­های زمین‌آماری، مانند خودهمبستگی فضایی از تحلیل لکه­های داغ[2]، آماره گتیس- ارد جی (G*) و از امکانات برنامه‌نویسی در محیط Matlab  و Surfer و GIs بهره گرفته شد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد‌، که کرانه­های ساحلی دریای خزر و امتداد دامنه­های غربی زاگرس، دارای بیشنه وقوع بارش­های سنگین و فوق‌سنگین است. الگوی فضایی بارش­های سنگین نشان می­دهد، بیشینه‌ الگوی خودهمبستگی فضایی مثبت بارش­های سنگین به‌لحاظ مکانی و زمانی با‌وجود اینکه در دوره­های مختلف‌ نوساناتی داشته است، اما بیشتر شامل نواحی غرب، شمال غرب و کرانه‌های ساحلی دریای خزر‌ می­شود. این در حالی است که الگوی خودهمبستگی فضایی منفی بارش‌های سنگین بیشتر مربوط به نواحی مرکزی و لکه­هایی از شرق کشور به‌ویژه زابل است. الگوی بارش­های فوق‌سنگین مشابه‌ بارش­های سنگین است. با این تفاوت که از گسترۀ مکانی­ آنها کاسته شده است. [1]- این داده‌­ها را با تفکیک مکانی 15 در 15 کیلومتر، ‌دکتر مسعودیان در دانشگاه اصفهان تهیه کرده است. [2]- Hot Spot Analysis